Boyun Fıtığı (Servikal Disk Hernisi) Nedir?

Boyun omurgası 7 adet omurdan oluşur ve omurlarımız arasında hareket edebilmemizi sağlayan bir omuru diğerine bağlayan en önemli yapı olan disk (, “annulus fibrosus” adı verilen dayanıklı bir dış tabaka ve “nucleus pulposus” adı verilen jöle kıvamında bir merkezden oluşu ) omurlar arasında yastık ya da darbe emici, amartisör, görev yapar.

Disk ile birlikte faset eklemleri omurların hareketlerine izin vererek boyun, sırt ve belimizi hareket ettirmemizi sağlar. Travmalar, duruş bozukluğuna yol açan uzun süreli masa ya da bilgisayar başında oturma, uzun sürelerle araç kullanmak gibi zorlamalar, hareketsiz bir yaşam sürmek, uyku sırasında uygun olmayan yastık kullanmak, omurgayı zorlayıcı aktivitelerde bulunmak ve uygun olmayan spor faaliyetleri yapmak, kazalar veya yaşlanma diskin ve faset eklemin görevini eskisi kadar iyi yapamaz hale getirebilir. Disk bozulmaya devam ederse dış tabakası da yırtılabilir ve diskin merkezi dış tabakadaki bir yırtıktan çıkarak sinirlerin ve omuriliğin yer aldığı boşluğa taşarak boyun fıtığına neden olur. Tam olarak genetik bir geçiş söz konusu olmasa da anne babasında bu hastalık görülen çocukların boyun fıtığı olma riski, disk eklemlerin hassasiyetinde genetik faktörlerin etkili olabilmesinden ötürü, daha fazladır. 

Belirtiler

Boyun fıtığının en öne çıkan belirtisi boyun ağrısıdır ancak her boyun ağrısı fıtıktan kaynaklanmaz; çogunlukla ağrının kaynağı kas iskelet sistemidir. Fıtığa bağlı ağrılar ise hem daha dirençlidir hem de bazı özellikler gösterir:

Fıtığa bağlı gelişen ağrılar; sırta, kürek kemiğine, omuza, başın arka tarafına ve parmak ucuna kadar inen-vuran ağrılar şeklinde görülür. Ağrı dışında taşan ve sinir basısına bağlı olarak baskı yaptığı sinire göre kolların ve parmakların belli bölgelerinde uyuşukluk, yanma, karıncalanma, güç kaybı ortaya çıkabilir.

• Boyun ağrısı: Özellikle ve çoğunlukla enseden şakaklara doğru, şiddetli, geçmeyen kola yayılan ağrı şeklinde görülür.
• Sırt, kol ve omuzlarda ağrı
• Kol ve parmaklarda uyuşmalar ve karıncalanma
• Duyu kaybı
• Elektriklenme, yanma
• Kol ve el kaslarında güç kaybı
• El becerilerinde azalma
• Reflekslerde zayıflama
• İleri dönemde kas zayıflığına bağlı kolda incelme

Nadir olarak fıtıklaşmış disk omuriliğe baskı yaparak bacaklarda da yanma, uyuşma, ağrı gibi sorunlara sebep olabilir. Ayaklarda uyuşma, idrar ve gaita kaçırma da çok nadir olarak görülebilir.

Sinir köküne ya da bir omurilik dokusuna bası olduğunda, ödeme sebep olabilir, rahatsızlık bir kısır döngüye girebilir. 

BOYUN FITIĞI TANISI NASIL KONULUR?

Boyun fıtığı tanısı, dikkatli bir hasta öyküsü yanında fizik ve nörolojik muayene ile konur. MRI (manyetik rezonans) veya BT (bilgisayarlı tomografi) gibi görüntüleme yöntemleri tanıyı kesinleştirmede ve tedavi planını oluşturmada yardımcı olur. Bazı durumlarda özellikle tam seviyeden ve ağrı kaynağından emin olunması gereken durumlarda EMG (elektromiyografi) denilen sinir incelemelerine ihtiyaç duyulabilir.

BOYUN FITIĞINDA TEDAVİ

Boyun Fıtığında Cerrahi Olmayan Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Boyun fıtığı (servikal disk hernisi) olan hastaların çoğu hiçbir tedavi görmeksizin iyiye gidebilir. Ağrısı devam eden hastaların tedavisi için değişik seçenekler mevcuttur. Boyun fıtığı hastalarının çok büyük bir oranı cerrahi müdahaleye gerek kalmadan tedavi edilebilir. Hafif olgularda istirahat, günlük yaşam aktivite düzenlenmesi, ağrı kesici kas gevşetici tedaviler ile şikayetlerde düzelme sağlanabilir. Bazı durumlarda geçici süreyle boyunluk kullanılması gerekebilir. Egzersiz tedavisi boyun fıtığı tedavisinde tedavinin ayrılmaz bir parçası olmalıdır. Omurganın doğru kullanımı ve günlük yaşam aktiviteleri konusunda hastaya eğitim verilir. Daha sonra esneme, germe,  kuvvetlendirme ve postür (duruş) egzersizlerini içeren bir egzersiz programı başlatılır. Bu programın yoğunluğu ve süresi hastanın klinik durumuna göre belirlenir. Klinik pilates uygulamaları diğer omurga problemlerinde olduğu gibi boyun fıtıklarında da hem tedavide hem de önlemede oldukça yararlı bir tedavi yöntemidir

Bu tedavi ve önlemlerle sonuç alınamayan hastalarda fizik tedavi yöntemlerine başvurulabilir. Sıcak uygulamalar, ağrı kesici ve kas güçlendirici akım tedavileri, masaj, mobilizasyon, manuel terapi, hilterapi (yüksek yoğunluklu lazer tedavisi), kuru iğneleme, bantlama, traksiyon (klasik ve dikey traksiyon-vertetrac) fizik tedavide en sık kullanılan tedavi yöntemleridir.

Yine oldukça etkin olan destekleyici tedavi yöntemleri olarak, akupunktur, nöral terapi, kupa tedavisi ve ozon tedavisi de boyun fıtığı tedavisinde kullanılabilir.

Bazı durumlarda (sinir ödemi gibi…) ağrının rahatlatılması için boyun bölgesine epidural enjeksiyonlar ve sinir blokları yapılabilir. Yine boyun, sırt ve omuz bölgesi kaslarına tetik nokta enjeksiyonları  (steroid kokteyl, dekstroz (proloterapi), ozon) da uygulanabilir. 

Boyun fıtığı tedavisinde cerrahi tedaviye nadiren ihtiyaç duyulur. Cerrahi dışı tedavilerden fayda görmeyen ve ciddi ve/veya ilerleyici nörolojik kayıpları olan hastala tedavi seçeneği cerrahidir.

Boyun fıtığı ameliyatı ne zaman gereklidir? Prosedürler nedir?

Boyun fıtığı teşhisi konan ancak cerrahi olmayan tüm tedavi yöntemlerine rağmen 6 haftadan uzun süredir boyun, omuz ve koldaki ağrının geçmemesi,

sinirler ve/veya omurilik üzerindeki baskı nedeniyle kol ya da elde kas güçsüzlüğü olması, denge kaybı, idrar ve dışkı tutamamak, cinsel organlarda his ve fonksiyon kaybı olması gibi şikayetleri olan hastalar için ameliyat gerekli olabilir.

Boyun fıtığı ameliyatının amacı diskin omurilik ve sinire basısını kaldırmaktır. Bu mikrodiskektomi adı verilen bir işlemle yapılır.

Ameliyatın boynun önünden mi yoksa enseden mi yapılacağı ile ilgili teknik karar, fıtığın tam konumu, etraf kemik ve yumuşak dokuların durumu gibi pek çok faktörle belirlenir. Özellikle ileri yaşlarda sinir ve omuriliğe baskı yapan fıtık sertleşmiş, kireçlenmiş olabilir, aynı şekilde omurlardan kireçlenme nedeniyle gelişen dikensi çıkıntılar (osteofit)ya da kireçlenmiş bağlar da sinirlere baskı yapabilir. Eğer boynun ön kısmından omurgaya yaklaşarak ameliyat gerçekleştirilmesi tercih edilmiş ise, fıtık dokusuna ulaşmak için disk eklemini tamamen çıkartmak gerekecektir, aksi halde fıtığa ulaşmak mümkün olmayabilir.

Ameliyat sırasında sinirler ve omuriliğe baskı yapan, tahrişe neden olan kireçlenmiş dokuların tamamına da fıtık ile birlikte müdahale edilir. Cıkarılan disk materyalinin yerine cage dediğimiz alaşım ya da hareketli protezler uygulanabilmektedir. Ancak protez uygulaması her hasta için geçerli olmaz. Genç faset eklemlerinde bozulma olmamış ve disk aralığının yüksekliği nispeten korunmuş hastalardır.

Boyun Fıtığı Ameliyatı Riskli Midir?

Boyun fıtığı ameliyatının riskleri bir yandan hastanın ve hastalığın ameliyat öncesi durumuna, ameliyat yöntemine, ameliyathanenin tıbbi altyapısının yeterli olup olmadığına ve cerrahi ekibin tecrübesi de dahil birçok faktöre bağlıdır.

Boynun ön kısmından yaklaşarak yapılan ameliyatların olası riskleri ve komplikasyonları;

*Yutma güçlüğü: omurganın ön kısmına cerrahi olarak yaklaşırken yemek borusu özel aletlerle kenara itilir ve korunur. Yemek borusunu ameliyat sırasında kenara çekmek ödeme sebep olarak hastada birkaç saat ile birkaç gün arasında değişen bir yutma güçlüğü yaratabilir.

*Kanama riski: her ameliyatta olan bir risktir. Büyük damar yaralanmalarına bağlı kanamalar nadir olmakla beraber önemli sonuçlara yol açabilirler.Bu ameliyatta özellikle şah damarı kenara çekildiği için ölümcül olabilecek bu risk mevcuttur. Küçük damarlardan kaynaklanan kan sızıntıları cilt altında bir kan pıhtısına yola açabilirler, çoğunlukla önemsizdir.

*Omurilik ve sinir hasarı: doğal olarak en çok korkulan komplikasyondur. Nadir görülse de, oldukça önemli bir risk olan omurilik ve sinir hasarı, genellikle ameliyat öncesinde sinir dokuların etkilenmiş olduğu hastalarda, ameliyat öncesinde var olan kısmi felçlerin artması şeklinde görülebilir.

*Ses kısıklığı: recurrent laryngeal sinir adını verdiğimiz sinirin ameliyat sırasında gerilmesine bağlı olarak gelişir. Genellikle birkaç gün içerisinde ilaç tedavisi ile geçer ancak nadir de olsa kalıcı olabilir. Sağ ön kısımdan yaklaşım, sol ön kısımdan yaklaşıma göre, ses kısıklığı riskini azaltmak açısından daha güvenlidir bu yüzden sağdan yaklaşımı tercih ederiz.

*Beyin omurilik sıvısı kaçağı, ameliyat sırasında omurilik kılıfı adını verdiğimiz zarın açılması nedeniyle gelişebilir, çoğunlukla sıkıntısız şekilde toparlanır.

*Protez ve cagelerde kayma gibi sorunlar yaşanabilir, omuriliğe arkaya doğru kayarsa felç riski mevcuttur.

*Spondilodiskitis, omurlar arasını, disk eklemini ilgilendiren enfeksiyondur, direçli seyreder.

*Yemek borusu yaralanması, yine oldukça nadir görülen bir komplikasyondur, ancak mediastinit denen çevreye enfeksiyon yayılımı gibi ciddi bir komplikasyon işle seyredebilir.

*Cilt enfeksiyonu, bütün ameliyatlarda olduğu gibi görülebilir,

Boyun Fıtığı Ameliyatı Sonrası Ne Kadar Sürede İyileşme Olur?

Boyun fıtığı ameliyatı her ne kadar hassas bir ameliyat olsa da, hasta açısından yaşaması çok zor bir cerrahi deneyim değildir.Boyun fıtığı ameliyatında ise hasta ameliyattan birkaç saat sonra son derece kolay şekilde ayağa kalkıp yürüyebilir, oturabilir, merdiven inip çıkabilir, aynı gün evine dönebilir, birkaç gün sonra normal hayatına dönebilir.

Hasta aynı gün hastaneden çıkabileceği gibi, bir akşam hastanede kalması gerekebilir. Eğer ameliyat sırasında iki omurun birbirine kaynaması için omurlar arasına bir kafes yerleştirilmiş ise, hastanın boyun hareketlerinin kısıtlanması için 4 ile 6 hafta arasında boyunluk kullanması önerilir ancak her zaman şart değildir. Çalışmaya başlamak ya da araç kullanmak için genel bir kısıtlama yoktur, yapılan ameliyatın türüne ve hastanın mesleğine göre, ameliyatın ertesi günü işe başlamak mümkün olabileceği gibi birkaç hafta istirahat gerekebilir.

Ameliyat öncesinde kol ve el kaslarında, bacaklarda güçsüzlük bulunan hastalar, ameliyat sonrasında fizyoterapi desteğine ihtiyaç duyabilirler.

Boyun Fıtığı Ameliyatı Kalıcı Çözüm Sunar mı, Ameliyattan Sonra Fıtık Tekrar Eder mi? 

Boyun fıtığı ameliyatı eğer boynun ön kısmından yaklaşarak ve disk eklemi tamamen çıkartılarak yapılmış ise, tekrar etmesi mümkün değildir.