Karotis (Şah Damarı) Ameliyatları

Şah damarının olduğu kısımda kabarıklık meydana gelerek, beyne giden kan akışı engellendiğinden dolayı bu bölgede pıhtı atması benzer biçimde problemler ortaya çıkabilir. Pıhtı atmasından ötürü nüzul ya da inme ortaya çıkar. Şah damarının içerisinde kabarık oluşmasına neden olan sebep aterosklerotik plaktan kaynaklı olmaktadır. Bu durumda karotis adı verilen şah damarın önünde bulunan aterosklerotik plağını kapsayacak biçimde bu bölümün çıkarılması ameliyatına da katoris endarterektomisi adı verilmektedir. Karotis endarterektomi ismi verilen Karotis (şah damarı) ameliyatları, şah damarının daralması ile bu bölgeye kan akışının gitmemesi sonucu daralması nedeniyle ortaya çıkan nüzul yada inme şeklinde mühim sorunları engellemektedir. Günümüzde oldukça etkili bir tedavi yöntemi olarak uygulanmaktadır.

Karotis kısaca şah damarı insan vücudunda 2 tane bulunmaktadır. İki şah damar boynun her iki tarafında yer alır ve bu kişi damarlar kalpten aldıkları oksijenli kanı taşırlar. Çene hizasında olan bu damarlar iki değişik ayrı damara ayrılmaktadır. Ayrıldıkları damarlar iç ve dış şah damarlarıdır. Dış şah damar, kafa ve yüz derisini beslemektedir. İç şah damar da direkt kafatasına giden ve beyni ilgilendiren damar olmaktadır. Şah damarda ortaya çıkan problemler genellikle yaşa bağıdır. Çünkü yaş faktörü ile beraber kolesterol arttığı için kabartılar ortaya çıkmakta ve buna da plak ismi verilmektedir. Kabartı gibi olan bu plak zaman içerisinde büyümeye başladıkça damarlarda kemikleşme ortaya çıkar ve daralma meydana gelir. Bu durumda da damar sertliği, Şah damarında ortaya menfaat. Plak, yoğunluk olarak iç şah damara uzanacak halde ortaya çıkmaktadır. Bu bölgede meydana gelen plağın üstü vakit geçtikçe kan pıhtısı ile kaplanmaya başlamaktadır. Bu vaziyet ilerlediğinde damar tamamen tıkanma tehlikesi ile yüz yüze kalır ve beyne giden kan akımını da engellenmiş. Beyne giden kan akımının azalması kararı da genellikle inme yada felç olmaktadır. Bununla beraber, plaktaki kabartı daha oldukca yetiştiği vakit plağın çatlamasına da yol açabilmektedir. Çatladıktan sonrasında plağın içinde bulunan parçaların da beyne gitme ihtimali olabilmektedir. Eğer buradaki parçalar beyne giderse beyinde bulunan damarların tıkanmasına ve bunun cevabında konferans bozuklukları, felç ve körlük gibi bazı hastalıklara yol açabilir. Bu sebeple plağın patlayacak halde olması şah damar için daha büyük risk taşımaktadır.

Karotis (şah damarı) ameliyatları, Hastada nüzul riskini engellemek için plaklar üzerine yapılmaktadır. Oldukça yaygın bir biçimde yapılan damar ameliyatlarından birisidir. Şah damar ameliyatında dar olan plağın tam o bölgeden çıkarılması hedeflenmektedir.

Şah Damarı Tıkanıklığı Sebepleri

Beyne giden kanın azalmasına neden olan ve ateroskleroz oluşumunu artıran en mühim belli başlı sebepler;

Hipertansiyon
Şeker hastalığı
Sigara kullanımı
Obezite
Hiperlipidemi
Mellitus
Yaş faktörü
Uzun vakit iş görmezlik
Kolesterol düzeyinde yükseklik
Sedan ter yaşam seçimi
Ailede koroner arter hastalığı öyküsünün olması benzer biçimde risk faktörleridir.
Şah Damarı Tıkanıklığı Belirtileri Nelerdir?
Şah damarı emareleri kendisini göstermeye başladığı zaman, şah damarında olan darlık belli bir seviyeye gelmiş olur. Geçici halde ortaya çıkan iskemik ataklarının belirtileri;

Bilinç bulanıklığı

Aniden ortaya çıkan baş dönmesi
Denge kaybı, yürümede güçlük
Bulanık görme, iki gözde ortaya çıkan görme bozukluğu
Yüzün bir bölümünde ya da vücudun bir tarafında uyuşma, karıncalanma ve bacaklarda veya kollarda zayıflık
Ani ortaya çıkan görme kaybı
Yutma zorluğu
Koordinasyon eksikliği
Aniden şiddetli bir halde ortaya çıkan baş ağrısı
Hafızada ortaya çıkan sorunlar
Şah Damarı Ameliyatları Ne Zaman Yapılır?
Karotis (şah damarı) ameliyatları için yapılacağı zamanı belirlemek üzere birtakım faktörler değerlendirilmektedir.

Son 6 ay içerisinde hasta hafif derecede ya da orta derecede felç geçirmiş ise ve hem de şah damarında %50 ve 69 oranlarında bir darlık meydana geldiyse ameliyat olmalıdır.
Hastanın şah damarında yüzde 80’den fazla bir darlık var ise fakat bir şikâyeti olmamışsa, nüzul transfer riski olduğundan ameliyatı olmalıdır.
Eğer plaktaki darlık çok fazla ileri derecede ise hastada nüzul oluşturabilecek kadar darsa ve hastada geçici felç, konferans bozukluğu veya körlük benzer biçimde sorunlara yol açtıysa ne olursa olsun şah damarı ameliyatı yapılması gerekmektedir. Bununla birlikte, Şah damar ameliyatları, eğer hastada yüksek riskli bir vaziyet var ise yapılmaması önerilmektedir. Bununla birlikte, karotis (şah damarı) ameliyatları için yüksek riskli durumlar nedir?

Hastanın yaşı ileri ileride ise ve ileri evrede bir kanser gibi ciddi hastalığı olan kişilerde yapılmamalı
Boyunda bulunan şah damarları erişmenin tehlikeli ve güç olduğu konum duruma haiz olan hastalarda yapılmamalı
Anevrizma benzer biçimde beyin damarlarında başka rahatsızlıkların olduğu durumlarda şah damarı ameliyatı risk nedir ve yapılmaması gerekmektedir
Şah Damarı Ameliyatı Öncesi
Karotis (şah damarı) ameliyatları yapılmadan önce hastaya bir ekip incelem ve incelemeler yapılması gerekmektedir. Bu incelemelerin en önemlisi şah damarı renkli doppler ultrasonografisidir. Aynı zamanda manyetik rezonans anjiyografi de yapılmaktadır. Bunun yanı sora beyin anjiyosu yapılır. Pıhtı önleyici bazı ilaçlar hastaya verilir. Ameliyat öncesinde incelemeler yapılmalıdır. Çünkü ameliyat öncesinde hastanın kan basıncına dikkat edilmesi gerekmektedir. Kan basıncının yüksek olmaması önemlidir.

Şah Damarı Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Karotis (şah damarı) ameliyatları lokal anestezi ile yapılmaktadır. Yani şah damarı ameliyatında hastanın boynuna iğne yapılır. Bunun yanı sıra, Genel anestezi uygulanarak hasta tamamen uyutularak da yapılabilmektedir. Enfeksiyon riskini azaltmak için boyun bölgesi temizlenir ve boyun bölgesine 10-12 cm uzunluğunda bir kesi yapılır. Bu bölgede bulunan karotis damarları kısaca şah damarları olan bölge bulunmuş olur. Bu bölgede birçok sinir ve damar vardır. Bu yüzden oldukca dikkatli ve itinalı bir şekilde bu ameliyatın yapılması gerekmektedir. Ameliyat esnasında kanın pıhtılaşmasını engellemek için heparin hastaya damar yolundan verilmektedir. Daha sonra şah damarının olduğu bölgede özel pensler kullanılarak geçici olarak bu bölge kapatılır, damarlar açılır ve darlığa sebep olan plak iç katmanı ile beraber damar duvarından ayrılarak çıkartılması işlemleri yapılır. Bazen ameliyat sırasında beynin kansız kaldığı durumlarla karşılaşılabilir. Eğer beynin kansız kaldığı bir vaziyet söz konusu olursa bu durumda geçici olarak bir şant yerleştirilerek, beyine kan akışı sağlanıp ameliyata devam edilir. Plak alındıktan sonra damar üstünde kullanılan pensler kaldırılır ve kan akımı tekrar sağlanmış olur. Karotis (şah damarı) ameliyatları yaklaşık olarak 1- 1,5 saat arası sürmektedir. Şah damarın kapalı kalmış olduğu vakit ise 20-30 dakika kadar olmaktadır.

Şah Damarı Ameliyatı Sonrası

Karotis (şah damarı) ameliyatları olan hasta, hastanede birkaç gün kalır ve takip edilir. Hastanede kalmış olduğu sürece hasta takip edilerek tansiyon, beyin fonksiyonları ve kesinin yapıldığı bölgede kanamasının olup olmadığı benzer biçimde durumlar değerlendirilir ve incelenir. Hastanın taburcu olduktan sonra, birkaç hafta süreyle araç kullanmaması ve aşırı spor yapmaması önerilmektedir. Eğer hasta taburcu olduktan sonrasında baş ağrısı yaşarsa, beyin fonksiyonlarında herhangi bir değişiklik ortaya çıkarsa ve boynunda bir şişlik olursa doktora başvurması önerilmektedir. Ameliyat hemen sonra damarların yine daralması riskinin ortaya çıkması yüzde 6 oranında görülmektedir. Karotis (şah damarı) ameliyatları hemen sonra yine şah damarı ile alakalı bir sorun ortaya çıkmaması için hastanın ülkü olan kilosunu koruması, yağ ve kolesterol içeren yüksek gıdalar tüketmemesi gerekmektedir. Hasta beslenmesine dikkat etmelidir. Aynı zamanda düzenli spor yapması ve ilaçlarını da doktorun önerilmiş olduğu biçimde kullanımı öneri edilmektedir.

Şah Damarı Ameliyatının Komplikasyonları Nelerdir?

Karotis (şah damarı) ameliyatları sonucu karşılaşılabilecek muhtemel yan etkiler;

Şah damarı ameliyatı sırasında inme veya nüzul transfer durumu olasılığı bulunmaktadır. Bu riski ortalama olarak yüzde 1-3 arasındadır.
Boyunda meydana getirilen ameliyat sebebiyle boyundaki sinirlerin zarar görmesi riski olabilmektedir. Boyundaki sinirlerin hasar görmesi ile birlikte yutma güçlüğü, ses kısıklığı ve dil hareketlerinde yavaşlık ortaya çıkabilmektedir. Bu halde ortaya çıkan yan etkisinde bırakır geçici yan etkisinde bırakır olmaktadır.
Ameliyat Riskini Artıran Başlıca Sebepler Nelerdir?
Karotis (şah damarı) ameliyatları için riski artıran belli başlı sebepler şunlardır;

Şeker hastalığı
Yüksek kan basıncı
Hastanın daha önce felç geçirmiş olması
Beyin damarlarında daha ileri derecelerde tıkanıklık yada darlık olması
Şah Damar Tıkanıklığında Balon ve Stent Tedavisi
Damar sertleşmesi sonucunda ortaya çıkan şah damarı tıkanıklığında, beyin damarlarında pıhtı, felç, inme şeklinde sorunlar ortaya çıkmaktadır. Şah damarı tıkanıklığının tedavisinde ve Karotis (şah damarı) ameliyatları kapsamında stent takılması ve balon kullanılması, son zamanlarda oldukça popüler bir metot olmuştur. Günümüzde şah damar tıkanıklığı yaşayan hastaların büyük bir çoğunluğuna balon ve sten tedavisi güvenilir bir şekilde uygulanmaktadır. Ameliyatta stent ve balon takılması durumunda hastanın uzun devre takip edilmesi önemli olmaktadır. Çünkü hastaya stent takıldıktan sonra, stendin bozulması, stendin hücre içinde yeniden ateroskleroz gelişimine yol açması şeklinde sorunlarla karşılaşılabilir. Bu yüzden hasta sıkı bir şekilde takip edilmelidir.